Spinel được xem là viên đá quý của Tháng 8 (cùng với Peridot) và đá quý kỷ niệm 22 năm ngày cưới.
Cái tên Spinel có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp “spintha” có nghĩa là tia lửa hoặc “spinthir” có nghĩa là chất dẻo.
Loại đá quý này đa màu sắc từ màu cam đến màu đỏ đậm, màu hồng rực rỡ, và tất cả các sắc thái của màu tím, xanh lam và tím cho đến xanh lá cây hơi xanh. Màu đỏ và hồng đậm là do chất crom. Hàm lượng crom càng cao, màu đỏ càng mạnh. Đá màu cam và màu tím là do hỗn hợp sắt và crom. Những viên đá quý này có màu từ tím đến xanh lam được tạo bởi một lượng nhỏ sắt, và màu xanh lam rực rỡ có màu bão hòa do một lượng nhỏ coban.
Vivid red được ưa chuộng nhất, tiếp theo là màu cobalt blue, bright pink, và bright orange. Paler colors như màu lavender có giá vừa phải hơn. Các đới màu khác có thể thấy: black, violet blue, greenish blue, grayish, pale pink, mauve, yellow, or brown.
Spinel (như Garnet và Diamond) có khúc xạ đơn, các tính chất vật lý giống nhau trong tất cả các hướng tinh thể. Nó có hệ tinh thể lập phương, và hình dạng tinh thể đặc trưng là một khối bát diện, trông giống như hai kim tự tháp quay lưng vào nhau.
Lịch sử đá quý Spinel
Một số mỏ cổ đại cung cấp đá quý cho các triều đình từ La Mã đến Trung Quốc đã khai thác loại đá quý này.
Vào thời cổ đại, các mỏ Kuh-i-Lal ỏ dãy núi Pamir, Tajikistan khai thác được những viên Spinel thô đặc biệt lớn được gọi là Balas Ruby. Một số viên đá nổi tiếng là tài sản quý giá của các vị Vua và Hoàng đế thu được chiến lợi phẩm từ các cuộc chiến tranh.
Trong nhiều thế kỷ Spinel bị nhầm lẫn với corundum (Ruby và Pink Sapphire).
Năm 1783, Nhà khoáng vật học Jean Baptiste Louis Rome de Lisle xác định Spinel là một khoáng chất khác với Ruby.
Một số “Ruby” nổi tiếng nhất thế giới thực chất là Spinel như:
Một trong những viên đá Spinel nổi tiếng nhất trên thế giới là Black Prince’s Ruby, viên đá quý 170 carat trang trí cho Vương miện Hoàng gia của Vương quốc Anh. Viên đá quý này được khai thác ở vùng núi Afghanistan vào thế kỷ thứ 14.
Viên Timur Ruby, cũng là một phần của đồ trang sức vương miện của Anh, thực sự là một viên đá Spinel đỏ 361 carat.
Bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng Spinel lại hiếm hơn cả Ruby.
Khai thác
Spinel có thể được tìm thấy ở một số châu lục, từ Brazil ở Nam Mỹ, Kenya ở châu Phi, và đặc biệt là trên khắp phần phía Nam của châu Á, trải dài từ Afghanistan đến Việt Nam.
Tajikistan (5.90 ct pink cushion), Vietnam (all pear shapes, up to 3.22 ct) and Mogok (4.01 and 2.63 ct red cushions). Photo by Prasit Prachagool, Thai Lanka Trading Ltd Part., Bangkok, Thailand.
Các mỏ khai thác ở Campuchia, Việt Nam, Myanmar, Sri Lanka và Thái Lan, Afghanistan, Australia, Brazil, Madagascar, Nepal, Nigeria, Tajikistan, Tanzania và Hoa Kỳ. Mới nhất là mỏ ở Mozambique, Châu Phi.
Mỏ Mogok, Myanmar nổi tiếng với những viên đá quý Burmese Spinel có màu sắc bắt mắt như màu hot pink và red. Các tinh thể rất hoàn hảo ở Miến Điện có tên gọi Nat thwe” có nghĩa “polished by the spirits”. Một trong những màu sắc hấp dẫn hơn trên thị trường là very bright pinkish-red Spinel, trông giống như một màu đỏ neon rực rỡ. Nó được gọi là ‘Jedi Spinel’ vì nó phát sáng như đèn chiếu sáng trong các bộ phim Chiến tranh giữa các vì sao. Loại đá quý này được phát hiện ở Myanmar vào đầu những năm 2000.
Sri Lanka cung cấp những viên đá quý màu blue, pink và purple.
Mỏ đá quý Lục Yên, Yên Bái khai thác những viên đá quý Spinel Việt Nam màu deep red, purple, pink, violet và violet-blue từ năm 1987, và màu vivid blue spinels từ năm 2000.
Bright Blue Spinel hiếm gặp được tìm thấy ở Baffin Island, Nunavut, Canada.
Khoáng vật học
Các đặc điểm xác định Spinel là cấu trúc tinh thể bát diện và khúc xạ đơn và tính chất khoáng vật học:
- Mineral: Spinel
- Chemistry: MgAl2O4
- Color: red, orange, pink, purple, blue, black
- Refractive index: 1.718
- Birefringence: none
- Specific gravity: 3.60
- Mohs Hardness: 8
Nguồn: