Với hơn 2000 năm, Sri Lanka là nguồn cung Sapphire lâu đời nhất Trái đất. Ceylon đã nổi tiếng với đá quý kể từ thời Kinh thánh khi đá quý được mang từ hòn đảo này đến triều đình của Vua Solomon. Thuật ngữ “Sapphire từ Sri Lanka” đã được người La Mã sử dụng sớm nhất vào năm 480 trước Công nguyên.
Chất lượng tốt của “Ceylon Sapphire” từ lâu đã được ghi nhận trên toàn thế giới.
Nhà thám hiểm Marco Polo đặt chân lên đảo vào năm 1292 đã viết rằng hòn đảo Sri Lanka, biệt danh “gem island”, có những viên Sapphire tốt nhất trên toàn thế giới.
Ceylon Sapphire nổi tiếng với nhiều màu sắc, chất lượng đẹp và kích thước lớn lên đến hơn 500 carat.
Những viên đá quý hiếm của Sri Lanka nằm trong bộ sưu tập của các viện bảo tàng và bộ sưu tập trang sức của các Hoàng Gia và một số Tỷ phú trên Thế giới.
Cùng với mỏ Mogok, Sri Lanka là nguồn khai thác những viên Star Sapphire chất lượng cao duy nhất, có kích thước hơn 100 carat.
Asterism (hiệu ứng ngôi sao) là một hiện tượng quang học xảy ra trong sapphire khi ánh sáng phản xạ từ các hạt rutile nhỏ, theo các hướng thành hình ngôi sao.
Sri Lanka là nguồn cung cấp Sapphire và đá quý có chất lượng tốt nhất trên Thế giới. Địa chất của các thung lũng của hòn đảo đã tạo điều kiện để tạo ra nguồn khai thác đá quý. Ceylon hoặc Sri Lanka được gọi là “Rathna Deepa” trong ngôn ngữ bản địa và nó có nghĩa là “Land of Gems”. Cái tên phản ánh sự giàu có tự nhiên của nó.
Ngành công nghiệp đá quý của Sri Lanka có một lịch sử rất lâu đời và đầy màu sắc. Người ta ước tính rằng gần 25% tổng diện tích của Sri Lanka có tiềm năng chứa đá quý. Sri Lanka trở thành một trong những quốc gia giàu nhất về đá quý với mật độ mỏ đá quý cao nhất so với diện tích đất liền. Điều này cũng làm nổi bật tầm quan trọng của Ceylon đối với thương mại đá quý quốc tế và ngành công nghiệp đá quý địa phương.
Những viên Sapphire danh tiếng của Sri Lanka
Sri Lanka được biết đến nhiều nhất với viên đá quý kích thước lớn, đặc biệt là Sapphire và Star Corundum. Những viên đá quý hiếm từ nguồn Sri Lanka bao gồm:
Viên sapphire lớn nhất và đắt nhất Thế giới là “The Lankan Star of Adam” Blue Star Sapphire, nặng 1,404.49 carat, tương đương khoảng 281g và được tìm thấy tại mỏ Ratnapura ở Sri Lanka vào năm 2016. Viên đá được đặt tên “The Star of Adam” vì truyền thuyết địa phương cho rằng Blue Sapphire nổi tiếng thế giới của Sri Lanka được hình thành bởi nước mắt của Adam sau khi Chúa trục xuất anh ta khỏi Thiên đường.
466 carat ‘Blue Giant of the Orient’ Sapphire, khai thác từ khu vực Ratnapura vào năm 1907
423 carat Logan Blue Sapphire được đặt trong Smithsonian Institution’s National Museum of Natural History.
138 carat Rosser Reeves Star Ruby được đặt trong Smithsonian Institution’s National Museum of Natural History.
392.52 carat ‘Blue Belle of Asia’ Sapphire, được tìm thấy trên một cánh đồng lúa ở Pelmadula, Ratnapura – The City of Gems – vào năm 1926, và được mô tả là có màu xanh lam “cornflower blue color” rất đáng mơ ước.
563.35 carat (112.67 g) ‘Star of India’ grayish blue Sapphire, được phát hiện ở Sri Lanka và được JP Morgan tặng cho American Museum of Natural History vào năm 1900. Viên đá đươc tìm thấy thời Sri Lanka nằm dưới sự cai trị của người Anh, và được quản lý bởi Công ty Đông Ấn của Anh. Trong thời kỳ này, bất kỳ sản phẩm nào xuất xứ từ Sri Lanka, được thế giới bên ngoài cho rằng có nguồn gốc từ Thuộc địa Ấn Độ của Anh, nơi được thế giới bên ngoài biết đến nhiều hơn Sri Lanka.
12 carat Blue Sapphire trong nhẫn đính hôn của Công nương Diana, hiện đang được đeo bởi Nữ công tước xứ Cambridge, Kate Middleton
362 carat ‘Star of Lanka’ Sapphire, thuộc về National Gem and Jewellery Authority
850 carat ‘Pride of Sri Lanka’ Blue Sapphire, được tìm thấy ở Ratnapura vào tháng 6/1998
Ceylon Blue Sapphire
Trong khi Sapphire chiếm 85% trong số 130 loại đá quý được khai thác ở Sri Lanka. Không loại sapphire nào trong số các loại Ceylon Sapphire phổ biến trên toàn thế giới như Ceylon Blue Sapphire. Màu đá quý hiển thị màu xanh lam nổi tiếng có thể so sánh với màu cornflower blue color.
Ceylon Blue Sapphire chủ yếu được khai thác từ trầm tích phù sa nằm trong khu phức hợp cao nguyên của Sri Lanka. Sapphire thô từ vùng Elahera được cho là có chất lượng tốt nhất. Trong khi các mỏ phong phú mới được tìm thấy ở Kataragama klippe ở Thammannawa, khu vực Kataragama.
Ceylon Blue Sapphire khá tương đồng nên rất khó phân biệt so với các nguồn nổi tiếng khác như: Burma, Kashmir và Madagascar.
Nhưng có sự khác biệt đáng kể về tuổi tác. Các trầm tích Sri Lanka, Madagascar và Tanzania hình thành cách đây khoảng 750–450 triệu năm do kết quả của quá trình Pan-African orogeny. Trong khi các trầm tích Kashmir vàBurma được tạo ra bởi dãy núi Himalaya khoảng 45–5 triệu năm trước. Nếu có thể xác định niên đại Sapphire, thì có thể tách biệt rõ ràng hai nhóm nguồn này với nhau.
Tính đến năm 2020, sản lượng Blue Sapphire của Madagascar có lẽ lớn hơn cả Sri Lanka và Miến Điện cộng lại. Hầu hết việc mua Blue Sapphire ở Madagascar được thực hiện bởi những thương nhân đá quý người Sri Lanka. Những viên đá quý này được đưa đến Sri Lanka để mài cắt giác và xử lý nhiệt. Nên thực tế, nhiều viên Blue Sapphire hiện được bán ở Sri Lanka thực sự là nguồn khai thác từ Madagascar.
Những viên Ceylon Blue Sapphire chất lượng hàng đầu thường có màu lông cổ và đuôi con Công, nên được gọi là Peacock Blue Sapphire.
Cơn sốt săn tìm blue sapphire tại mỏ Thammannawa, Kataragama
Vào tháng 2 /2012, những viên Fine Blue Sapphire được phát hiện trong quá trình xây dựng lại một con đường từ khu vực Lunugamwehera tới Kataragama ở Đông Nam của Sri Lanka. Khi tin tức lan truyền, khoảng 10.000 đến 30.000 người đổ xô đến địa điểm và mang đi những túi đầy những viên đá. Sau đó, National Gem & Jewellery Authority đã kiểm soát khu vực này.
Trữ lượng đá quý này tạo ra làn sóng săn tìm đá quý trong cộng đồng dân địa phương. Làm hồi sinh hoạt động khai thác sapphire tại khu vực Thammannawa trước nay chủ yếu khai thác Hessonite Garnet.
Vì sự phấn khích cao độ của công chúng xung quanh những viên đá quý này. Một sự điên cuồng đấu thầu tại cuộc đấu giá quyền khai thác một năm. Cuộc đấu giá đáng kinh ngạc đã thu được 270 triệu rupee (2,45 triệu đô la Mỹ), hoặc trung bình 18 đô la Mỹ / m2. Một số lô được bán đấu giá lên đến 80 USD / m2. Đây là giá mỗi mét vuông cao nhất trong đấu giá quyền khai thác đá quý trong 40 năm tồn tại của National Gem & Jewellery Authority.
Trữ lượng corundum tại Thammannawa chủ yếu là blue sapphire, một ít là yellow sapphire. Những tinh thể lớn được khai thác ở Thammannawa có thể mài cắt giác thành những viên Fine Blue Sapphire nặng hơn 20 carat.
Mỏ Ratnapura
Thị trấn Rakwana, ở miền nam Sri Lanka, đã được biết đến trong nhiều thập kỷ như một nguồn cung cấp Royal Blue Sapphire chất lượng hàng đầu. Trong giới đá quý Thế giới, một viên Blue Sapphire đến từ mỏ Rakwana là cho biết ngay về giá trị và chất lượng.
Vào tháng 8/2019, một trữ lượng chứa nhiều tinh thể Sapphire lớn đã được phát hiện trong khu vực rừng Sinharaja, Ratnapura, tỉnh Sabaragamuwa. Điều độc đáo về phát hiện này là chất lượng và kích thước của các tinh thể đá quý.
Tinh thể thô 49,99 ct trong hình dưới đây có chiều dài 5,8 cm và điểm rộng nhất là 1,6 cm. Đây là một trong số khoảng 60 viên đá quý được tìm thấy vào tháng 8/2019. Nó cũng là tinh thể hoàn chỉnh lớn nhất được tìm thấy.
Viên 33,16 carat Blue Sapphire tuyệt đẹp được mài cắt giác từ một mảnh đá quý thô 207 carat.
Ceylon Pink Sapphire
Một số nhà kinh doanh đá quý tranh luận về ranh giới giữa Ruby và Pink Sapphire. Trong lịch sử, Ruby dùng để chỉ các sắc thái của màu đỏ Red Sapphire, về mặt kỹ thuật bao gồm cả màu hồng. Ngoài ra còn có sự khác biệt về văn hóa trong việc giải thích Ruby và Pink Sapphire.
Ở một số quốc gia sản xuất đá quý như Sri Lanka, màu hồng luôn được coi là Ruby. Trong khi ở nhiều quốc gia tiêu thụ màu hồng được xếp vào loại Pink Sapphire (Ruby Quality Factors, GIA).
Ceylon Padparadscha Sapphire
Padparadscha Sapphire là một loại đá quý đa dạng đặc biệt, có màu sắc thường rất tinh tế là sự pha trộn giữa màu đỏ và màu vàng – một sự giao thoa đới màu giữa Red Ruby và Yellow Sapphire.
Màu sắc độc đáo này được cho là sự pha trộn giữa hoa sen và hoàng hôn ở Sri Lanka.
Bên cạnh Blue Sapphire, Padparadscha Sapphire được coi là một trong những loại đá quý đẹp nhất và có giá trị nhất trong số các loại đá quý corundum.
Nguồn gốc ban đầu là Sri Lanka, nhưng cũng được tìm thấy ở Madagascar, Tunduru của Tanzania và Quỳ Châu tỉnh Nghệ An của Việt Nam.
Vào đầu những năm 1980 ở Sri Lanka, những viên Pink Sapphire đôi khi được chiếu xạ để tạo ra màu sắc giống như Padparadscha Sapphire.
Ceylon Yellow Sapphire
Yellow Sapphire là loại sapphire được tìm thấy nhiều thứ hai ở Sri Lanka. Golden Yellow Sapphire là loại màu cao cấp đòi hỏi giá cao nhất. Các nhà kim hoàn thích viên Yellow Sapphire vì nó có nhiều màu khác nhau: Pale Yellow, Bright Lemon đến Golden Yellow.
Ấn Độ là thị trường lớn nhất cho Yellow Sapphire. Những tín đồ của chiêm tinh học trong văn hóa Ấn Độ giáo cho rằng Yellow Sapphire có những đặc tính kỳ diệu. Pukhraj có nghĩa là yellow jewel trong tiếng Hindi.
Ceylon Yellow Sapphire có màu sáng và không có sự pha trộn của màu xanh lá cây (green) so với sapphire của Úc và Thái Lan. Vì vậy, Sri Lanka trở thành một trong những nhà cung cấp yellow sapphire tốt nhất trên thế giới.
Ceylon Colorless Sapphire
Ở dạng tinh khiết nhất, corundum thực sự không màu. Tuy nhiên, corundum không màu hiếm hơn mong đợi vì chỉ cần một sự hiện diện nhỏ của các yếu tố khoáng học tạo ra màu sắc sẽ tạo ra viên sapphire màu.
White / Colorless Sapphire từng là loại đá quý thay thế Kim cương và đang có xu hướng trở lại trong những năm gần đây. Mặc dù ít được người tiêu dùng ưa chuộng hơn so với Blue Sapphire. Natural White / Colorless Sapphire từ Sri Lanka đang ngày càng được giao dịch nhiều hơn trên thị trường đá quý toàn cầu. Nó được sử dụng trong nhẫn đính hôn như một sự thay thế hợp lý cho Diamond Engagement Ring.
Nguồn:
- New Blue Sapphire from Rakwana, Sri Lanka, GIA
- Sapphire rush near Kataragama, GIA
- Sapphires from Thammannawa, Kataragama Area, Sri Lanka, GIA
- Sri Lanka: Expedition to the Island of Jewels, GIA
- Sri Lanka Ceylon mining sustainability
- Ruby & Sapphire Color Types: From Peacock to Pigeon’s Blood, Lotus Gemology
- Sri Lanka – Sapphire Capital of The World, National Gem and Jewellery Authority