Tanzanite, đá quý màu xanh lam ánh tím độc nhất vô nhị, được phát hiện năm 1962. Nguồn khai thác Tanzanite duy nhất tại đồi Merelani, gần núi Kilimanjaro, phía đông bắc Tanzania.
“Tanzanite is the most beautiful blue stone to be discovered in nearly 2000 years.” – Henry Platt, President of Tiffany & Co.
Tanzanite là khoáng vật Zoisite, có màu sắc sống động, độ trong cao và những viên mài giác lớn. Đới màu: Violet blue, bluish violet, violet purple.
Tanzanite là viên đá quý của tháng 12 và kỷ niệm 24 năm ngày cưới.
red flashes of pleochroic color.
Lịch sử đá quý Tanzanite
Nguồn gốc của Tanzanite được cho là bắt đầu từ hàng triệu năm trước dưới bóng núi Kilimanjaro. Đây là ngọn núi đứng tự do cao nhất thế giới. Các tinh thể đá quý đã phát triển trong trầm tích ở bên trong ngọn núi có độ cao bất thường này.
Theo một số người, viên đá quý xanh tím lần đầu tiên được phát hiện bởi Ali Juuyawatu, người dân bộ lạc Masai.
Nguồn tin khác cho rằng, Ndugu Jumanne Ngoma là người phát hiện ra viên đá quý này đầu tiên.
Tuy nhiên, nơi khác lại ghi công Manuel de Souza với việc phát hiện ra đá quý xanh tím vào ngày 7/7/1967. Ông là một thợ săn kim cương, đá quý và vàng người Bồ Đào Nha.
Ông đã tìm thấy một viên đá xanh lam trong suốt và khi kiểm tra độ cứng thì không phải là sapphire. Ông đã mang viên đá về Arusha để xác định loại đá quý dựa trên một bộ sưu tập nhỏ về khoáng vật học.
Ngày 25/7/1967, Ông đã đăng ký pháp lý cho viên đá xanh tím mới tìm thấy là Olivine. Nhưng nó lại có cấu tạo từ chất liệu khác với Olivine hoặc Peridot.
Những viên đá quý được gửi đến GIA (Gemological Institute of America), với các thiết bị cần thiết để xác định chính xác viên đá đó là khoáng vật Zoisite. Cùng lúc đó, các mẫu vật cũng được xác định tại Đại học Harvard, Bảo tàng Anh, Đại học Heidelberg. Ian McCloud, một nhà địa chất học của chính phủ Tanzania, được cho là người đầu tiên xác định chính xác loại đá này.
Viên đá quý hiếm màu xanh lam tím trở thành một trong những viên đá quý mới nhất trên thế giới. Đây được xem là một trong những khám phá thú vị nhất của ngành ngọc học trong thế kỷ thứ 20.
Tiffany & Co. đã nhận ra tiềm năng thị trường của viên đá quý hiếm mới này và trở thành nhà phân phối chính thức. Tiffany & Co. đặt tên thương mại cho viên đá quý màu xanh tím là Tanzanite để vinh danh nước xuất xứ. Hãng đã tung viên đá quý này ra thị trường bằng một chiến dịch quảng bá lớn vào năm 1968. Gần như chỉ sau một đêm, Tanzanite đã trở nên phổ biến với các nhà thiết kế trang sức hàng đầu. Các chuyên gia đá quý say sưa ca tụng, gọi nó là ‘viên đá quý của thế kỷ 20’.
Đặc tính của Đá quý Tanzanite
Tanzanite là một loại đá quý đa sắc, có nghĩa là nó có thể hiển thị các màu sắc khác nhau khi nhìn theo các hướng tinh thể khác nhau. Đặt nghiêng viên đá sẽ thấy 3 màu riêng biệt theo ba hướng tinh thể. Điều này làm cho việc mài cắt trở thành yếu tố quan trọng trong việc xác định màu sắc viên đá.
Tanzanite, một loại khoáng vật zoisite, thường có màu nâu khi được khai thác. Hầu hết đá tanzanite trên thị trường đều đã qua xử lý nhiệt để loại bỏ thành phần màu nâu, chuyển thành màu purplish-blue đậm đẹp hơn.
however rarely it will naturally come out of the
ground violet-blue.
Những viên đá quý màu xanh lam tím ban đầu được phát hiện bởi những người bộ lạc Masai là một ngoại lệ. Chúng có thể đã tiếp xúc với một nguồn nhiệt tự nhiên bên trong trái đất.
Màu sắc đẹp nhất và sâu nhất thường được nhìn thấy với những viên có kích thước trên 5 carat. Những viên đá nhỏ hơn thường có màu sắc kém hơn.
Cat’s eye tanzanite cực hiếm và được đánh giá rất cao.
- Mineral: Zoisite
- Chemistry: Ca2Al3(SiO4)3(OH)
- Color: Violet blue to bluish violet to violet purple
- Mohs Hardness: 6 to 7
Fancy Color Zoisite
Tanzanite là viên đá nổi tiếng nhất của loại đá quý Zoisite. Không có gì ngạc nhiên khi một số nhà cung cấp đá quý sẽ cố gắng gắn Fancy-color zoisite với tên Tanzanite. Những viên đá green, yellow, and pink zoisite được bán với cái tên “fancy color tanzanite.” Ngoài là loại đá quý hiếm và có màu sắc đẹp, tanzanite dễ thu hút sự quan tâm của khách hàng hơn, có thể bán được giá cao hơn.
Tanzanite dù có màu reddish brown tự nhiên, loại đá zoisite trong suốt này có màu từ xanh lam (blue) đến tím (violet) đẹp, ổn định khi xử lý nhiệt. Các zoisite không phải màu xanh lam (blue) nên được gọi đơn giản là zoisite.
Trong số các loại zoisite khác, green zoisite cực kỳ hiếm và được các nhà sưu tập đá quý săn lùng. Đôi khi chúng được gọi một cách khó hiểu là “green tanzanite”.
Pleochroism in Tanzanite
Tanzanite là một loại đá quý đa sắc. Pleochroism là một đặc tính vật lý trong đó viên đá quý thể hiện nhiều màu sắc khác nhau khi nhìn từ các hướng tinh thể học khác nhau. Một số mẫu tanzanite có thể có màu xanh lam riêng biệt khi nhìn từ một hướng, và thay đổi từ tím sang đỏ khi nhìn từ các hướng khác.
Nhóm ba bức ảnh trên trang này cho thấy một tinh thể tanzanite được nhìn từ ba hướng tinh thể học khác nhau. Bởi vì mỗi hướng trong số ba hướng thể hiện một màu khác nhau, điều này làm cho tanzanite trở thành vật liệu “trichroic”.
Pleochroism làm phức tạp quá trình cắt của tanzanite nhưng cũng là cơ hội để có viên đá quý độc đáo. Màu sắc của một viên đá hoàn thiện sẽ thay đổi tùy thuộc vào cách bề mặt chính của viên đá giao nhau với các trục tinh thể bên trong phần thô.
Anyolite (Ruby in Zoisite)
Một loại đá Zosite khác khai thác ở mỏ nổi tiếng phía tây núi Killimanjaro, Tanzania, Anyolite (ruby-in-zoisite) chứa phần lớn là chrome-rich green zoisite, black hornblende, và phần nhỏ là ruby mờ đục.
Khai thác
Đồi Merelani là nơi khai thác Tanzanite duy nhất trên thế giới, ở tỉnh Simanjiro phía đông bắc Tanzania. Khu vực khai thác rất nhỏ, chỉ 2 km x 4 km.
Những sườn đồi phủ đầy cỏ, bụi cọ, đất đá và cây cối tạo nên cảnh quan thiên nhiên đặc trưng của địa phương. Trong các hoạt động khai thác bằng cơ giới hóa lớn ở đó, hàng nghìn công nhân khai thác tanzanite từ các mỏ đào sâu hơn 100 mét trong lòng đất. Phía Bắc của mỏ là những sườn núi phủ đầy tuyết của Núi Kilimanjaro.
Tanzanite là một loại đá quý hiếm. Đây là loại đá quý duy nhất ngày càng phổ biến trên thị trường, nhưng nguồn cung hạn chế. Một số người tin rằng nguồn tài nguyên tanzanite được biết đến hiện nay có thể bị cạn kiệt chỉ trong vài thập kỷ nữa.
Một nghiên cứu do Cục Thống kê Quốc gia Tanzania công bố năm 2018, ước tính tổng trữ lượng tanzanite là 109 triệu carat. Cũng trong năm 2018, Ủy ban cấp cao của Cộng hòa Thống nhất Tanzania, báo cáo rằng khu vực khai thác bằng cơ giới hóa duy nhất, chiếm hơn 50% diện tích khai thác, có tổng số ước tính trữ lượng khoảng 87,1 triệu carat. Những trữ lượng này có thể khai thác đến những năm 2040.
Các báo cáo này dành cho khu vực khai thác tanzanite hiện tại. Chúng không xem xét những khám phá có thể được thực hiện ở các mỏ mới khác của Tanzania, hoặc ở các khu vực khác trên thế giới.
Nguồn: