Lịch sử ghi nhận Mansa Musa là người giàu có nhất mọi thời đại với giá trị tài sản tương đương 400 tỉ $ (quy đổi về giá trị hiện tại), một con số khổng lồ vượt xa tổng tài sản của 3 tỷ phú Bill Gates, Warren Buffett và Amancio Ortega cộng lại. Dù hơn 700 năm đã trôi qua, nhưng so về mức độ giàu có và tầm ảnh hưởng thì chưa một ai có thể sánh ngang hàng với Mansa Musa. Cho đến nay, Mansa Musa vẫn được coi là một trong những người quyền lực nhất trong lịch sử, đồng thời cũng là người giàu có nhất thế giới.
Mansa Musa (k. 1280 – k. 1337) là hoàng đế thứ 10 của Đế quốc Mali giàu có ở Tây Phi. Tại thời điểm Mansa Musa lên ngôi, đế quốc Mali kiểm soát những lãnh thổ trước đây thuộc Đế quốc Ghana ở miền nam Mauritanie và Melle (Mali) ngày nay cùng các vùng đất xung quanh nó. Trong suốt triều đại của mình, Mansa Musa đã cho mở rộng đáng kể lãnh thổ Mali sau khi xâm chiếm 24 thành phố và những khu vực khác. Khi qua đời vào năm 1337, ông tích lũy số của cải lớn đến mức khó có thể tính chi tiết và “nhiều hơn bất cứ ai có thể mô tả”. Nếu điều chỉnh theo lạm phát, khối tài sản của Mansa Musa có giá trị hơn 400 tỷ $ tức vào khoảng 9.000.000.000.000.000 VNĐ.
Cai trị đế chế Mali vào thế kỉ 14, Mansa Musa, hay Vua của các vị Vua, đã tích lũy khối tài sản đủ để trở thành một trong những người giàu có nhất trong lịch sử.
Nhưng sự giàu có chỉ là một phần trong di sản vĩ đại của ông. Khi Mansa Musa lên ngôi năm 1312, phần lớn châu Âu bị nạn đói và nội chiến hoành hành, trong khi nhiều quốc gia châu Phi và Hồi giáo lại vô cùng thịnh vượng.Và Mansa Musa đóng vai trò quan trọng trong việc đem về cho vương quốc của mình những thành tựu ấy.
Bằng cách khôn khéo sáp nhập thành phố Timbuktu, và giành lại quyền hành tại thành phố Gao, ông đã kiểm soát được các tuyến đường thương mại quan trọng giữa Địa Trung Hải và bờ biển Tây Phi, tiếp tục thời kì đỉnh cao của bành trướng lãnh thổ.
Lãnh thổ của đế chế Mali giàu về tài nguyên thiên nhiên, như vàng và muối.
Chuyến hành hương đến Mecca
Thế giới đã chứng kiến sự giàu có của Mansa Musa lần đầu, năm 1324, khi ông bắt đầu cuộc hành hương đến Meca. Không phải là người du hành tiết kiệm, ông mang theo một đoàn tùy tùng kéo dài tận chân trời.
Chuyến hành hương của Mansa Musa được coi là chuyến đi xa hoa và hoành tráng nhất của một bậc đế vương. Nó diễn ra trong khoảng thời gian từ năm 1324-1325. Tất cả 60.000 tùy tùng của nhà vua, trong đó có 12.000 nô lệ, 500 sứ giả mặc áo lụa và một hàng dài lạc đà đều phải mang theo vàng thỏi hoặc những chiếc túi chứa đầy vàng để Mansa Musa có thể dễ dàng phân phát cho bất cứ người dân nghèo nào mà ông bắt gặp trên đường đi. Chính điều này đã khiến người ta biết đến ông như là một vị vua rộng lượng và hào phóng. Thậm chí, người dân còn đứng dọc theo các con phố dẫn tới Mecca để chờ đợi sự xuất hiện của Mansa Musa.
Dừng chân ở các thành phố như Cairo, Mansa Musa được cho là đã tiêu một lượng vàng rất lớn, phát cho người nghèo, mua đồ lưu niệm, thậm chí, còn cho xây các nhà thờ dọc đường. Có người còn tiết lộ, 12 năm sau khi Mansa Musa hiện diện tại Cairo, hàng triệu người dân nơi đây vẫn còn hát những khúc hát ca ngợi ca vị vua vĩ đại của Đế quốc Mali.
Chuyến hành trình của vua Musa đã được ghi chép lại bởi nhiều nhân chứng dọc theo tuyến đường ông đi, những người này đều đã rất ngạc nhiên về sự giàu có cũng như sự hoành tráng của đám rước. Những ghi chép này tồn tại trong nhiều tài liệu khác nhau, bao gồm các nhật ký, lịch sử truyền miệng.
Những hành động hào phóng của Mansa Musa đã vô tình tàn phá nền kinh tế ở những nơi mà ông đi qua. Tại các thành phố như Medina hay Cairo, vàng bạc tràn lan trên thị trường khiến giá cả leo thang và lạm phát kéo suốt cả một thập kỷ tiếp đó. Giá cả hàng hóa và đồ gốm bị thổi phồng lên cao ngất ngưỡng. Sau đó, để sửa chữa sai lầm của mình, Mansa Musa đã mua lại vàng từ những người cho vay nặng lãi ở Cairo. Đây có lẽ là lần đầu tiên và cũng là duy nhất trong lịch sử tính tới thời điểm này, một cá nhân có thể kiểm soát giá cả của vàng bạc trên khắp vùng Địa Trung Hải rộng lớn.
Cuộc hành trình kéo dài hơn một năm, và khi trở về, câu chuyện về sự giàu có của ông lan đến các bến cảng Địa Trung Hải.
Di sản củaMansa Musa
Vào thế kỷ 14, tên tuổi của Mansa Musa và Đế quốc Mali đã lan rộng khắp thế giới Ả-rập. Mali và vị vua của mình đã đi vào huyền thoại, và được nêu tên trên bản đồ Catalan Atlas 1375, một trong những bản đồ quan trọng nhất châu Âu thời Trung Cổ. Trong tấm bản đồ, Mansa Musa xuất hiện ở chính giữa Tây Phi với hình ảnh ngồi trên ngai vàng và cầm một thỏi vàng trên tay như để tượng trưng cho sự giàu có của ông.
Nhưng giàu có vật chất không phải là mối bận tâm duy nhất của ông. Là một người sùng đạo Hồi, ông đặc biệt yêu thích Timbutku, nơi từng là trung tâm tôn giáo và giáo dục trước khi bị sát nhập.
Vừa trở về sau chuyến hành hương, ông đã cho xây nhà thờ Djinguereber tại đây với sự giúp đỡ của các kiến trúc sư người Andalusia. Ông còn thành lập các trường đại học lớn, nâng cao vị thế của thành phố, thu hút học giả và sinh viên từ khắp thế giới Hồi giáo đổ về. Dưới thời Mansa Musa, đế chế được đô thị hóa, với trường học và nhà thờ được xây dựng ở hàng trăm thị trấn đông dân.
Nền giáo dục dưới thời Mansa Musa được miễn phí hoàn toàn và nhận được rất nhiều chính sách khuyến khích, vị vua giàu có còn thành lập trường đại học danh tiếng Sankore Madsarah. Chính những điều này đã thu hút người dân từ khắp mọi nơi trên thế giới đổ về đây để trau dồi kiến thức.
Trong thời gian này, những đô thị lớn của Mali đã có mức sống cao. Sergio Domian, một học giả nghệ thuật và kiến trúc người Ý đã viết về giai đoạn này.
“Nó đã đặt nền móng cho một nền văn minh đô thị. Trong thời kỳ đỉnh cao, Mali đã có ít nhất 400 thành phố và khu vực nội địa châu thổ sông Niger tập trung rất đông dân cư.”
Gia sản của vị vua kéo dài hàng thế kỉ, những lăng tẩm, thư viện, nhà thờ do ông xây dựng còn tồn tại đến ngày nay, như minh chứng cho thời hoàng kim của lịch sử Mali.
Lịch sử ghi nhận Mansa Musa là người giàu có nhất mọi thời đại với giá trị tài sản tương đương 400 tỉ $ (quy đổi về giá trị hiện tại). Một con số khổng lồ vượt xa tổng tài sản của 3 tỷ phú Bill Gates, Warren Buffett và Amancio Ortega cộng lại. Dù hơn 700 năm đã trôi qua, nhưng so về mức độ giàu có và tầm ảnh hưởng thì chưa một ai có thể sánh ngang hàng với Mansa Musa. Cho đến nay, Mansa Musa vẫn được coi là một trong những người quyền lực nhất trong lịch sử, đồng thời cũng là người giàu có nhất thế giới.
Nếu quy đổi tài sản của ông sang hiện vật ông có thể sở hữu toàn bộ đất đai và tài sản ở Châu Phi thời bấy giờ. Gấp 12 lần tổng số cổ phiếu của Bill Gates. Mua được lại được bốn lần tài sản của Apple và ba lần Micosoft. Ông có thể nắm được hơn 40% trữ lượng vàng của thế giới, và khoảng 13500 chiếc siêu xe Aston Martin Vulcan hoặc 5000 chiếc trực thăng Eurocopter C130 T2.